Stijn Bruers (1981) is doctor in de wetenschappen (theoretische natuurkunde en ecologie, KULeuven), doctor in de moraalfilosofie (dierenethiek, UGent) en master in de beleidseconomie (KULeuven). Stijn is een rationeel ethicus, onderzoeker en activist die zich reeds vele jaren inzet voor goede doelen. Zo is hij als freelancer en vrijwilliger betrokken bij verschillende organisaties die werken op het vlak van ecologie, mensenrechten, dierenrechten, sociale rechtvaardigheid en vrede. Stijn is winnaar van de SKEPP-prijs 2015, voorzitter en mede-oprichter van Effectief Altruïsme België, oprichter van het Centrum voor Rationaliteit en Ethiek en was de eerste Belg die met Sea Shepherd meevaarde in Antarctica om te strijden tegen de illegale Japanse walvisjacht. Stijn promoot het effectief altruïsme, geeft regelmatig lezingen en schrijft artikels en boeken over milieufilosofie en ethiek.
De standpunten op deze website zijn de persoonlijke mening van Stijn Bruers, niet van de organisaties waar hij bij betrokken is.
Organisaties waarvoor Stijn zich momenteel het meeste inzet
Effectief Altruïsme België: voorzitter, mede-oprichter, vrijwilliger, spreker
Centrum voor Rationaliteit en Ethiek: oprichter, spreker
Leuven Alt. Protein Project: mede-oprichter, vrijwilliger
Organisaties waarvoor Stijn zich reeds inzette
Bite Back: actievoerder, voorlichter, woordvoerder, vrijwilliger
DierAnimal: partijlid
Ecolife: projectverantwoordelijke
Greenpeace: actievoerder, voorlichter
Sea Shepherd: vrijwilliger, crewmember
Sea First Foundation: lid raad van bestuur, vrijwilliger
BE Vegan: hoofd wetenschappelijk adviesorgaan
Aardewerk: lid van de Draaischijf, redacteur Nieuwsbrief
Opvangcentrum voor vogels en wilde dieren, Neteland: vrijwilliger
EVA (Ethisch Vegetarisch Alternatief)
11.11.11
Netwerk Vlaanderen
Groen
Bomspotting, Vredesactie
Action Sociale Benin
ABPF Association Béninoise pour la Promotion de la Famille
ONE
Catapa
Stijn Bruers, the rational ethicist 
Beste Stijn …
Allemaal prachtige en waardevolle acties!! gefeliciteerd …
Maar wat denk je als activist over de grootschalige ontbossingen hier in Vlaanderen, uitgevoerd door Natuurpunt en gefinancierd door de EU en onze Vlaamse overheid? ( het Natura 2000 project).
In mijn dorp alleen al heeft Natuurpunt 150 ha bos kaalgekapt, geplagd en de vruchtbare grond afgegraven… in heel Vlaanderen al zo’n 2.000 ha !! En dit in het minst beboste landje van het hele Europese continent!!!…. Natuurpunt krijgt de steun van de “groene” beweging en ook van de “groene partij” . Er leeft niets meer in onze bossen.. het is één groot pretpark geworden… is dit ecologie? en wat hebben deze grootschalige vernietigingswerken met “biodiversiteit” te maken???… Ik begrijp er niets meer van… maar misschien ben ik niet slim genoeg???
Kunnen we niet samen aan het noodzakelijke herstel gaan werken. ?
vriendelijke groet,
daelemans marc
Wat een mooie referenties! En dan kiest zo iemand voor ggo-landbouw?? Onbegrijpelijk! Neen, van zo iemand verwacht je gewoon dat hij voorstander is van de ontwikkeling van biologische landbouw, biodynamische eventueel, permacultuur edm… Maar dan flagrant kiezen voor manipulatie van de gewassen, als ‘natuur-gericht-mens’? Niet verder kijken dan je neus lang is en op basis van het feit dat ggo-landbouw iets ‘beter’ is dan conventionele, dààrvoor kiezen?? Geen woord over biologische landbouw dat zo in opkomst is?? Onbegrijpelijk!! Ik ben alweer een ontgoocheling rijker.
Marc, ik ben van mening dat ggo’s perfect kunnen ingezet worden in biologische landbouw, permacultuur en agro-ecologie. Ggo’s zijn veredelde gewassen en de biologische landbouw maakt reeds gebruik van veredelde gewassen die even veilig zijn als ggo’s. Denk aan de ontwikkeling van ggo’s die extra voedingswaarde hebben, zoals extra vitaminen, mineralen of omega-3 vetzuren. Deze zijn gezonder dan de huidige biologische gewassen. En denk aan ggo’s die resistenter zijn tegen schimmels en plagen. Die hebben minder pesticiden nodig dan de huidige biologische gewassen. En denk aan ggo’s die zelf stikstof kunnen fixeren: die hebben minder mest nodig dan de huidige biologische gewassen. En ggo’s die resistenter zijn tegen droogtes en dus minder water nodig hebben dan de huidige biologische gewassen. En ggo’s die sneller groeien en daardoor minder land nodig hebben dan de huidige biologische gewassen. De biologische landbouw kan nog sterk verduurzamen door ggo’s te gebruiken. Bij permacultuur komt het erop neer om de juiste planten en organismen bij elkaar te zetten. Gewasveredeling zoals genetische manipulatie breidt dat principe verder uit tot het niveau van de genen, door ook de juiste genen bij elkaar te zetten.
Heb jij geen schrik van je wetenschapsoptimisme ? Begrijpelijk met al je diploma’s. Ik vrees echter dat net zoals de moderne hybrides de selectie/veredeling van de ggo’s ook hier voornamelijk zal gebeuren richting “meer opbrengst”/betere bewaring/”middelmatige smaak” en dit ten koste van de hoeveelheid aan inputs (water, NPK en andere mineralen, …) ! Dat er van alles mogelijk is met genetische manipulatie neemt niet weg dat hierbij geen onvoorziene nadelen gaan optreden en dat het moet renderen in de jammerlijke vrije-markt-economische realiteit.
De traditionele landbouw heeft ons 7000 (Noorden)/12000 (evenaar) jaar gevoed. De moderne door wetenschap geleide landbouw van de 20ste eeuw brengt ons keer op keer naar de afgrond van de ondergang: Kunstmest is de reden dat we nu zitten met eutrificatie van onze waterwegen ondanks al onze mestactieplannen. Pesticides vergiftigen onze bodem op de lange termijn, doden het bodem -en hogere aquatisch leven op de korte termijn. (Westerse) Mendeliaanse veredeling verarmt onze bodem en verwijdert enig impuls voor het onderhouden van de oorspronkelijke genetica. Deze hybridisatie zorgt uiteindelijk ook voor een verarming van genetische diversiteit.
De landbouwcultuur is hier nu bijna compleet weg. Aan dit tempo (~-900 bedrijvan/jaar) hebben we nog 30-40 jaar alhoewel ik sterk betwijfel of de afname zo linear zal blijven lopen. De oude manieren vervagen iedere dag meer en meer. (Oude) rassen, die het hier altijd goed deden zijn weg ! En door opnieuw te grijpen naar de wetenschap denk ik dat het maar een kwestie van tijd is voor een of ander ggo gewas of iets anders, mogelijk ontsproten uit de geesten van ambitieuze biochemici, de natuur volledig verpest. Hoe belet je het ontstaan van monopolistische Monsanto situaties ? Hoe belet je cross-contaminatie van ggo’s met de moedergewassen ? Hoe safeguard je het bestaan van die moedergewassen als niemand ze kan of nog wil kweken ? Niet ieder gewas past als tissue culture in een proefbuis noch is er plaats voor. Hoe zorg je ervoor dat wanneer de mens verdwijnt je artificiele gewassen en organismes niet voor cataclysmische ecologische rampen zorgen ? De natuur is een balans en we hebben ze grondig verstoord en we moeten stoppen met dezelfde soort pleisters te gebruiken op immer erger wordende wonden.
Oppenheimer heeft de atoombom gemaakt maar hij wist goed genoeg wat voor monsterachtig wapen het was aan de hand van alle kerntesten voordat ze het loslieten op Hiroshima en Nagasaki. Hij wou zijn creatie uiteindelijk ook zien ontploffen ! Hij heeft gelaten wat zijn collega’s in Nazi-Duitsland wel hebben gedaan; Het verhinderen dat een massavernietigingswapen in de handen kwam van een imperialistische mogendheid ! Heeft dit de wereld nu echt veiliger gemaakt ? Ik vind van niet !!!
Kunnen we het stikstof-fixeren nu echt niet laten aan de gewassen die het ook nodig hebben (de boontjes, erwten, lupines, …). Gaan we nu echt proberen om genetische kamelen te maken in de ijdele hoop dat dit de beste manier is om de toekomstige, en ja ze komen eraan, voedseltekorten te baas te kunnen zijn ?
Getekend en gegroet,
Kevin
“Iemand die composteerd, regenwormen koestert en het niet erg vind om overal dt-fouten te zaaien”
Beste Kevin,
merci voor uw commentaar. Hier mijn lang antwoord.
Dat ggo’s gericht zijn op meer opbrengst en betere bewaring, maakt ze milieuvriendelijker, want dan is er minder land nodig (minder ontbossing) en is er minder voedselverspilling. Dat ggo’s een middelmatige smaak zouden hebben is onbewezen, en het is mogelijk met genetische manipulatie lekkerdere voeding te maken. Die voordelen van ggo’s gaan niet ten koste van de hoeveelheid inputs; integendeel, men kan met ggo’s net besparen op meststoffen en pesticiden. Er kunnen altijd onvoorziene nadelen optreden met genetische manipulatie, net zoals dat minstens evenzeer het geval is bij andere veredelings- en voedingsproductiemethoden. Als je de vrije markt realiteit jammerlijk vindt, dan is de vraag welk economisch systeem je dan beter vindt.
Dat de traditionele landbouw ons duizenden jaren heeft gevoed, wil niet zeggen dat die landbouw nu de meest duurzame en milieuvriendelijkste is. Nieuwe landbouwtechnologieën met moderne wetenschap maken productie milieuvriendelijker. Zo gaan we steeds verder van de afgrond en ondergang. We kunnen namelijk steeds meer voeding produceren, in extremere omstandigheden, met minder grond, op een betrouwbaardere (meer voorspelbare) manier, zodat grote hongersnoden verleden tijd zijn. Als men alle kunstmest zou vervangen door natuurlijke mest, en we willen evenveel voedselproductie, dan gaan we minstens evenveel eutrofiëring hebben, want van natuurlijke mest heb je hogere dosissen nodig voor dezelfde plantengroei. Met precisielandbouw en kunstmest kan men de hoeveelheid mest heel precies doseren op basis van bodem, klimaat, gewas en fase in de groei. De eutrofiëring is eigenlijk vooral het gevolg van de veeteelt. Met biologische veeteelt (en dezelfde vlees en zuivelproductie) zou er minstens zoveel vermesting zijn. Pesticiden afschaffen heeft dan weer als nadeel dat de opbrengsten lager zijn en er dus meer landbouwgrond nodig is. Dat is de moeilijke trade-off bij biologische landbouw: een verbetering van het ene probleem leidt tot een verslechtering van een ander probleem. Met ggo’s zijn we er al wel in geslaagd om tegelijk pesticidengebruik te verminderen en opbrengsten te verhogen. Dus daar was er geen trade-off.
Met zaadbanken kunnen alle zaden van alle variëteiten bewaard worden. En met genetische manipulatie kunnen dan interessante genetische eigenschappen van variëteiten die minder geschikt zijn voor consumptie (omdat ze lagere opbrengsten hebben, slechter smaken, meer gifstoffen bevatten,… zoals oude en wilde variëteiten) overgeplaatst worden in nieuwe variëteiten die beter scoren (qua opbrengst, smaak, gezondheid,…), zodat die nog beter scoren. Die nieuwe genetisch gemanipuleerde variëteiten hebben dan alle gekende voordelen (bv opbrengst,…) plus een nieuw extra voordeel (bv schimmelresistentie, zoals bij genetisch gemanipuleerde aardappelen). Voor een duurzame landbouw hoeven we niet ongeschikte variëteiten te hebben, maar wel nuttige genen.
De afname van het aantal landbouwbedrijven staat los van de toegelaten vormen van gewasveredeling. Het feit dat het aantal bedrijven daalt is geen goede reden om een bepaalde gewasveredelingstechniek te verbieden. Dat oude landbouwmanieren vervagen lijkt mij niet zo erg, wanneer die manieren minder goed waren. We leren meer en meer nieuwe methoden, dus de verzameling van alle gekende landbouwmethoden neemt toe. Als we dan in die verzameling telkens de beste methoden nemen, dan wordt de landbouw beter en beter. Dan kan het geen kwaad dat oudere, slechtere methoden niet meer in gebruik zijn. De kans dat de oudste landbouwmethoden ook de allerbeste blijken te zijn van alle mogelijke methoden die we ooit kunnen uitvinden, is zeer zeer klein.
Oude rassen verdwijnen wanneer ze vervangen worden door betere rassen. En als een oud ras dan toch nog een nuttige eigenschap heeft die ontbreekt in onze nieuwe rassen, dan is het interessanter om die nuttige eigenschap via genetische manipulatie in te brengen in de nieuwe rassen die op andere vlakken beter scoren dan dat oude ras. Na 25 jaar gebruik van genetische manipulatie en miljoenen hectaren met tientallen ggo’s, hebben we nog steeds geen enkel voorbeeld gezien van een ggo die de natuur ook maar gedeeltelijk verpestte, in vergelijking met niet ggo’s.
Een monopolistisch Monsanto kunnen we vermijden door de regelgeving voor ggo’s even soepel te maken als die van andere gewasveredelingsmethoden, zodat ook kleine start-ups gemakkelijker nieuwe ggo’s kunnen introduceren en er meer concurrentie komt. Bij de huidige strenge ggo-wetgeving zijn grote spelers gebaat, want genetische manipulatie is een van de doeltreffendste veredelingsmethoden en de regels zijn zo streng dat enkel grote bedrijven voldoende kapitaal hebben om alle tests en dergelijke te financieren.
Persoonlijk denk ik dat het probleem van cross-contaminatie met moedergewassen niet zo erg is. Maar dat vermeende probleem treedt zowel bij ggo’s als bij klassiek veredelde gewassen op, en is in beide gevallen even (on)gewenst en even moeilijk te vermijden. Met nieuwe genetische manipulatietechnieken zoals gene drives zou men wel gemakkelijker ongewenste genen uit een populatie (bv een wilde variëteit) kunnen wegselecteren.
Het safeguarden van moedergewassen die niet meer geteeld worden, kan via zaadbanken (bv. die kluis in Noorwegen). Het bewaren van zaden vereist niet per se het gebruik van landbouwgrond. Eigenlijk gaat het uiteindelijk om de genetische informatie, en die kan ook digitaal opgeslagen worden. En door genetische manipulatie en bio-informatica kan men zelfs aan de-extinctie doen (dat wordt momenteel onderzocht). Zelfs al is een moedergewas volledig uitgestorven: als we de genetische informatie hebben, kunnen we dat gewas terug tot leven wekken. Dus dan hebben we zelfs geen kluis of zaadbank meer nodig, laat staan landbouwgrond.
Het risico op cataclysmische ecologische rampen na het verdwijnen van de mens lijkt me verwaarloosbaar klein. De kans dat de mens verdwijnt is klein, dat de nieuwe landbouwgewassen dat uitsterven van de mensheid overleven is nog kleiner, dat die nieuwe gewassen dan voor een ecologische ramp zorgen is nog kleiner, en dat die ramp cataclystisch is, is nog kleiner. De natuur is niet in balans, omdat er altijd evolutie is en de natuur een systeem is ver uit thermodynamisch evenwicht. Als je inzoomt op het kleine (bv individuele organismen, levende cellen, organische moleculen,…), of uitzoomt naar lange tijdschalen (duizenden jaren), dan zie je helemaal geen balans meer, want dan is er veel bedrijvigheid en verandering. De balans die je meent te zien in de natuur, is enkel voor bepaalde ruimte- en tijdschalen (bv een bos van enkele hectaren in een periode van enkele decennia), maar er is geen reden om te denken dat die schalen beter of echter zijn dan andere schalen.
Het verhaal achter Oppenheimer en de atoombom is politiek erg complex. Met wat je achteraf weet, is het natuurlijk makkelijk praten en zeggen dat dat atoombomproject onverantwoord was. Maar als je even weinig wist als Oppenheimer, is het niet meer zo simpel om te weten of het stopzetten van dat project de beste keuze was.
Waarom zouden we het stikstoffixeren enkel overlaten aan een beperkt aantal gewassen? Als meer stikstoffixerende gewassen niet goed zou zijn, wat dan van het idee om er minder van te hebben? Misschien zijn er te veel stikstoffixerende gewassen en moeten we het stikstoffixeren van boontjes wegwerken? Als je daar ook tegen bent, dan geloof je dat het huidig aantal stikstoffixerende gewassen (boontjes, erwtjes, lupines…) het beste of optimale aantal is. Maar dat zou toch wel erg toevallig zijn. Ik denk dat de wereld gebaat is met meer stikstoffixerende gewassen.
[i]”Als je de vrije markt realiteit jammerlijk vindt, dan is de vraag welk economisch systeem je dan beter vindt.”[/i]
Geen een, ze zijn allemaal rot. Je kan toch niet ontkennen dat het economisch systeem geen degoutante situaties veroorzaakt:
– erwten hier gekweekt, in Kenia gedopt, en dan geexporteerd naar Spanje.
– Je word geboren: je moet naar het school, je moet gaan werken en dan moet je sterven. Geen moment echt tijd om je eigen ding te doen.
Ik voel mij vaak een slaaf ! En ik ben niet de enige. Maar kom dat hangt ook af van mijn persoonlijke situatie. Ik was een wees op 30 en ben net geen voogd van mijn eigen zus moeten worden (19) !
[i]”De natuur is niet in balans, omdat er altijd evolutie is en de natuur een systeem is ver uit thermodynamisch evenwicht. Als je inzoomt op het kleine (bv individuele organismen, levende cellen, organische moleculen,…), of uitzoomt naar lange tijdschalen (duizenden jaren), dan zie je helemaal geen balans meer, want dan is er veel bedrijvigheid en verandering. De balans die je meent te zien in de natuur, is enkel voor bepaalde ruimte- en tijdschalen (bv een bos van enkele hectaren in een periode van enkele decennia), maar er is geen reden om te denken dat die schalen beter of echter zijn dan andere schalen.”[/i]
Ik zie dat toch volledig anders. De natuur is in balans. Er is een soort garantie dat de evolutaire strijd relatief eerlijk is. Iedereen stamt af van voorouders die deze natuurlijke strijd hebben doorlopen en verdient hebben om hun genen door te geven. Door hier en daar genen te copy-pasten verstoor je dat mogelijk.
[i]”Na 25 jaar gebruik van genetische manipulatie en miljoenen hectaren met tientallen ggo’s, hebben we nog steeds geen enkel voorbeeld gezien van een ggo die de natuur ook maar gedeeltelijk verpestte, in vergelijking met niet ggo’s.”[/i]
Er zijn wel de “glyfosaat-tolererende” Monsanto gewassen. En die hebben weldegelijk natuur verpest. Maar kom dat is een anti-competitieve praktijk van een gekend rot bedrijf dat we nooit zullen vergeten ondanks zijm naamwijzigen. Maar waarom spelen met vuur als het ook anders kan.
[i]”Als men alle kunstmest zou vervangen door natuurlijke mest, en we willen evenveel voedselproductie, dan gaan we minstens evenveel eutrofiëring hebben, want van natuurlijke mest heb je hogere dosissen nodig voor dezelfde plantengroei. Met precisielandbouw en kunstmest kan men de hoeveelheid mest heel precies doseren op basis van bodem, klimaat, gewas en fase in de groei. De eutrofiëring is eigenlijk vooral het gevolg van de veeteelt. Met biologische veeteelt (en dezelfde vlees en zuivelproductie) zou er minstens zoveel vermesting zijn. Pesticiden afschaffen heeft dan weer als nadeel dat de opbrengsten lager zijn en er dus meer landbouwgrond nodig is. Dat is de moeilijke trade-off bij biologische landbouw: een verbetering van het ene probleem leidt tot een verslechtering van een ander probleem. Met ggo’s zijn we er al wel in geslaagd om tegelijk pesticidengebruik te verminderen en opbrengsten te verhogen. Dus daar was er geen trade-off.”[/i]
Daar ga ik niet akkoord mee. Organische mest impliceert een gezonde(re) bodem. Niet alles is even goed “verteerd” en die vezels brengen structuur en oppervlaktevergroting met zich mee. Dat erodeert veel minder. Dat heel veel bioboeren nog tegen problemen aanlopen is volgens mij voornamellijk te danken aan de immaturiteit van het vak en de abysmale stand van de bodems vandaag de dag. We zijn ook jammergenoeg verplicht om veel van het het verleden te moeten herontdekken. Een gezonde bodem behoudt (het meeste van) zijn grondstoffen. Voor iemand die wel goed bioboert en de cijfers heeft: https://www.youtube.com/watch?v=9yPjoh9YJMk&feature=youtu.be.
In het kort: je zorgt voor de juiste gevolg en vooruit gewassen om de zouten in je bodem te behouden. En je bedekt de bodem ten alle tijde om je biodome te beschermen.
En in mijn ervaring: gezonde planten hebben niet zo veel last van insecten, schimmels. Zij hebben immers ook een immuunsysteem dat je (“bio”) kan stimuleren (SAR – stimulering met salicylaten en silica). Productie en insectbescherming verhoog je ook door juiste polyculturen uit te zaaien. Het driekoppel van een cucurbita, mais en legume zorgt voor een grotere opbrengst samen dan individueel. Met dank aan de Indianen.
PS: Ik ben niet tegen de wetenschap. Verre van zelfs. Heel veel van wat ik zeg haal ik uit gedegen wetenschappelijke papers. Ik wil alleen niet dat we wetenschap op een pedestal zetten en verwachten dat het ons magisch uit de penarie gaat komen helpen. Want daar gaan gegarandeerd brokken van komen.
En in mijn ervaring … tomaten en anders gewassen uit de grond zijn veel lekkerder dan die uit een hollandse hydroponische serre maar kom ik ben bevooroordeeld. Dus dat moet je zelf maar eens testen !
De stelling dat elk economisch systeem rot is, brengt ons niet verder. De vraag is welk systeem dan het beste (het minste rot) is. Dat internationaal transport van erwtjes hoeft toch niet slecht te zijn, als dat nu eenmaal het productiefst is? Wel zou er een CO2-heffing op het gebruik van brandstof voor de vrachtschepen moeten zijn, want dat zou de vrije markt nog efficiënter maken.
Dat je geen moment tijd hebt om je eigen ding te doen: door vrije markt kenden we een sterke economische groei, waardoor we nu een veel hogere arbeidsproductiviteit hebben, waardoor we nu veel meer in onze behoeften (wonen, eten,…) kunnen voorzien in minder tijd. Dus nu hebben we meer vrije tijd dan in het verre verleden, en omdat we ook meer kunnen consumeren (inclusief spullen voor vrijetijdsbesteding), is de waarde van vrije tijd ook toegenomen en zijn mensen meer gaan kiezen voor extra vrije tijd. Als we die economische welvaart en die hoge arbeidsproductiviteit in een vrije markt niet hadden, dan werden we (door de natuur) nog meer gedwongen om hard te werken voor louter vitale behoeften. En kijk hoeveel mensen er dankzij de economie nu wel hun ding kunnen doen en er zelfs hun beroep van maken: de omzet (inkomsten) voor kunstenaars, muzikanten, sporters, schrijvers, bloemschikkers, tuinarchitecten, reisbegeleiders… is sterk toegenomen en nog steeds aan het toenemen dankzij de economische groei. Als mensen rijker worden, hebben ze meer geld over om die professionele hobbyisten (die van hun hobby hun beroep hebben kunnen maken) te betalen. De vraag is dus of mensen in een ander economisch systeem nog meer hun ding hadden kunnen doen.
Aangezien er zoveel verandert in de natuur, weet ik niet wat je precies bedoelt met je bewering dat de natuur in balans is. En aangezien evolutie een blind proces is en de natuur geen flauw benul heeft van wat eerlijk is en geen besef van rechtvaardigheid heeft, zou ik niet durven zeggen dat de evolutionaire strijd relatief eerlijk is. Meer dan 99% van de pasgeboren voelende wezens sterven nog voor ze zelf volwassen zijn geworden en zich kunnen voortplanten. Dus overlevingskansen zijn helemaal niet eerlijk verdeeld volgens mij. En in de natuur, door evolutie, worden genen vaak gecopy-pastet. Er zijn aanwijzingen dat mensen wel meer dan 140 genen hebben die afkomstig zijn van andere soorten (zoals algen, schimmels en bacteriën) door horizontale genenoverdracht (genetische manipulatie dus eigenlijk).
Als die glyfosaat-tolererende Monsanto gewassen de natuur hebben verpest, dan geldt dat voor alle gewassen, ook de biologische. Stel dat we evenveel soja zouden telen in zuid-amerika, maar dan allemaal biologisch. Dan moest er meer machinale bodembewerking gebeuren om het onkruid te verwijderen, wat dus wil zeggen meer bodemerosie. En dan waren de opbrengsten een pak lager (pakweg 50% lager), en moest er nog veel meer bos gekapt worden voor extra landbouwgrond. De natuur mag dus nog van geluk spreken dat er genetisch gemanipuleerde soja werd gebruikt.
Dat organische mest een gezondere bodem impliceert, is een beetje oneerlijk. Organische mest in de biolandbouw is vaak dierlijke mest. Die mest komt omdat dieren gewassen van elders eten, en omzetten in mest. Eigenlijk is dat hetzelfde als zeggen: ik kap dat natuurgebied, verwerk al die biomassa tot mest (compost), stop al die organische massa in mijn akkerbodem, en voila, de bodemkwaliteit (hoeveelheid koolstof en dergelijke) van mijn akker is erop vooruitgegaan. Wel ten koste van dat natuurgebied… Dat is natuurlijk wel een beetje valsspelen hé. Bij biolandbouw is dat hetzelfde (cfr je youtube filmpje met Gabe Brown): we offeren dat natuurgebied op voor extra grasland (of akkerland voor veevoeders), de koe zet dat gras om in mest, die mest stoppen we in onze akkers… In mindere mate geldt dat voor groenbemesters: we offeren natuur op voor de teelt van groenbemesters en brengen die gewassen (met hun vezels die structuur brengen) in onze akkerbodem.
Dat gezonde planten niet zoveel last hebben van plagen van insecten en schimmels, door hun immuunsysteem, is eigenlijk hetzelfde zeggen als dat ze intern meer pesticiden (insecticiden, fungiciden) aanmaken. Sommige van die pesticiden zijn gezond voor ons (bv antioxidanten), maar andere zijn ongezond. In het algemeen zijn groenten wel gezond, en dat geldt evenzeer voor de niet-bio groenten met toegelaten lage dosissen van synthetische pesticidenresiduen.
Als je productie kunt verhogen met de juiste polyculturen, kun je ze nog extra verhogen als je voor die polyculturen ggo’s gebruikt die nog extra voordelen bieden. Het idee is simpel: je wil de productie verhogen door de juiste gewassen en organismen bij elkaar te zetten in een polycultuur. Genetische manipulatie trekt dat idee nog verder door: niet enkel de juiste combinatie op het niveau van organismen, maar ook op het niveau van genen. Een genetisch gemanipuleerd gewas dat meerdere voordelen biedt, is eigenlijk zoals een polycultuur van de juiste genen die bij elkaar gebracht werden.
Ik zou de wetenschap wel op een pedestal zetten. Hoe weten we of pesticiden schadelijk zijn? Hoe weten we of die polycultuur van gewassen de productiviteit verhoogt? Hoe weten we welke mest het beste is voor de bodem? Dat weten we allemaal enkel door de wetenschap. Er is geen enkele andere methode om tot meer betrouwbare kennis te komen.
“””De stelling dat elk economisch systeem rot is, brengt ons niet verder. De vraag is welk systeem dan het beste (het minste rot) is. Dat internationaal transport van erwtjes hoeft toch niet slecht te zijn, als dat nu eenmaal het productiefst is? Wel zou er een CO2-heffing op het gebruik van brandstof voor de vrachtschepen moeten zijn, want dat zou de vrije markt nog efficiënter maken.”””
Daar ga ik volledig mee akkoord: niet alle kosten worden in berekening gebracht. En sommigen
sectoren worden (onterecht) voorgetrokken.
“””Dat je geen moment tijd hebt om je eigen ding te doen: door vrije markt kenden we een sterke economische groei, waardoor we nu een veel hogere arbeidsproductiviteit hebben, waardoor we nu veel meer in onze behoeften (wonen, eten,…) kunnen voorzien in minder tijd. Dus nu hebben we meer vrije tijd dan in het verre verleden, en omdat we ook meer kunnen consumeren (inclusief spullen voor vrijetijdsbesteding), is de waarde van vrije tijd ook toegenomen en zijn mensen meer gaan kiezen voor extra vrije tijd. Als we die economische welvaart en die hoge arbeidsproductiviteit in een vrije markt niet hadden, dan werden we (door de natuur) nog meer gedwongen om hard te werken voor louter vitale behoeften. En kijk hoeveel mensen er dankzij de economie nu wel hun ding kunnen doen en er zelfs hun beroep van maken: de omzet (inkomsten) voor kunstenaars, muzikanten, sporters, schrijvers, bloemschikkers, tuinarchitecten, reisbegeleiders… is sterk toegenomen en nog steeds aan het toenemen dankzij de economische groei. Als mensen rijker worden, hebben ze meer geld over om die professionele hobbyisten (die van hun hobby hun beroep hebben kunnen maken) te betalen. De vraag is dus of mensen in een ander economisch systeem nog meer hun ding hadden kunnen doen.”””
Danku wel voor de theorie van de efficiente vrije markt. Maar dat is een droombeeld. De markt is niet zo ideaal. Werkgever is vergeten dat wat hij doet groepswerk is met mensen voor mensen. Werknemer weet zijn rechten niet en vecht niet voor zijn eigenwaarde. Marktmanipulatie en voorkennis komen vaker voor dan we wel willen, en wij in het Westen zijn door onze dappere en stoutmoedige voorvaders geplaatst in een knusse geprivilegeerde positie (manu militari meestal trouwens); bananenrepublieken telen fruit voor ons voor extreem lage prijzen, oliestaten worden in de tang gehouden door militaire mogendheden, etc …
“””Aangezien er zoveel verandert in de natuur, weet ik niet wat je precies bedoelt met je bewering dat de natuur in balans is. En aangezien evolutie een blind proces is en de natuur geen flauw benul heeft van wat eerlijk is en geen besef van rechtvaardigheid heeft, zou ik niet durven zeggen dat de evolutionaire strijd relatief eerlijk is. Meer dan 99% van de pasgeboren voelende wezens sterven nog voor ze zelf volwassen zijn geworden en zich kunnen voortplanten. Dus overlevingskansen zijn helemaal niet eerlijk verdeeld volgens mij. “””
Ik weet het de natuur is keihard. Maar ik ben een romantische darwinist. Ik idealiseer de natuur net zoals jij de vrij markt idealiseert. Alhoewel ik, als zoon van een handelsingenieur, hier ook regelmatig van standpunt verander. Maar … ken jij een ander systeem dat dezelfde hoeveelheid leven en diversiteit teweeg kan brengen 😀 ?
“””Als die glyfosaat-tolererende Monsanto gewassen de natuur hebben verpest, dan geldt dat voor alle gewassen, ook de biologische.”””
De plaatsen waar die glyfosaat veelvuldig gespoten werd zijn wel toe aan een periode van ontgiftiging ! Die plaatsen zijn slecht bruikbaar momenteel. We kunnen hier natuurlijk wel discussieren of dit komt door misbruik van het product.
“””Dat organische mest een gezondere bodem impliceert, is een beetje oneerlijk. Organische mest in de biolandbouw is vaak dierlijke mest. Die mest komt omdat dieren gewassen van elders eten, en omzetten in mest. Eigenlijk is dat hetzelfde als zeggen: ik kap dat natuurgebied, verwerk al die biomassa tot mest (compost), stop al die organische massa in mijn akkerbodem, en voila, de bodemkwaliteit (hoeveelheid koolstof en dergelijke) van mijn akker is erop vooruitgegaan. Wel ten koste van dat natuurgebied… Dat is natuurlijk wel een beetje valsspelen hé. “””
Absoluut heel veel zoniet alle flessen vloeibare organische mest zijn gefermenteerde planten of vissen, algen, cocolieten, … Ik noem het vaak “biologically assisted mining”. Maar zolang wat eruit komt niet volledig teruggebracht wordt gaan we moeten mijnen. Het nut van de biolandbouw is juist om dat mijnen terug te brengen tot een minimum door je nutrienten zoveel mogelijk te behouden.
“”” Bij biolandbouw is dat hetzelfde (cfr je youtube filmpje met Gabe Brown): we offeren dat natuurgebied op voor extra grasland (of akkerland voor veevoeders), de koe zet dat gras om in mest, die mest stoppen we in onze akkers… In mindere mate geldt dat voor groenbemesters: we offeren natuur op voor de teelt van groenbemesters en brengen die gewassen (met hun vezels die structuur brengen) in onze akkerbodem.”””
Gabe Brown heeft geen nieuw natuurgebied ontgonnen. Gabe brown bezaait de akkers die hij conventieel had laten braak liggen met groenbemesters, grassen, etc …
“”” Dat gezonde planten niet zoveel last hebben van plagen van insecten en schimmels, door hun immuunsysteem, is eigenlijk hetzelfde zeggen als dat ze intern meer pesticiden (insecticiden, fungiciden) aanmaken. Sommige van die pesticiden zijn gezond voor ons (bv antioxidanten), maar andere zijn ongezond. In het algemeen zijn groenten wel gezond, en dat geldt evenzeer voor de niet-bio groenten met toegelaten lage dosissen van synthetische pesticidenresiduen. “””
Ja ondermeer peroxides en thiocyanides (brassicas) echter de verhoogde pestweerbaarheid is er niet alleen door de biochemische oorlogsvoering van de plant. Ze kunnen ook morfologische wijzigingen aanbrengen: stekels/trichomen/… grotere internode afstand zodoende de luchtvochtigheid te verlagen, etc … En de polycultuur zorgt ervoor dat er habitat is voor andere insecten. De coloradokever moet dus op zijn tellen letten want er kan wel eens een bidsprinkaan of wesp op zijn hielen zitten.
“”” Als je productie kunt verhogen met de juiste polyculturen, kun je ze nog extra verhogen als je voor die polyculturen ggo’s gebruikt die nog extra voordelen bieden. Het idee is simpel: je wil de productie verhogen door de juiste gewassen en organismen bij elkaar te zetten in een polycultuur. Genetische manipulatie trekt dat idee nog verder door: niet enkel de juiste combinatie op het niveau van organismen, maar ook op het niveau van genen. Een genetisch gemanipuleerd gewas dat meerdere voordelen biedt, is eigenlijk zoals een polycultuur van de juiste genen die bij elkaar gebracht werden. “””
Dat klinkt allemaal heel goed. Ik vind ons alleen nog niet volwassen genoeg om in de code van het leven te knoeien. En als voormalig ICT’er (MTM) is er een oude Unix adage waar ik mij aan houd: “Make each program do one thing well. To do a new job, build afresh rather than complicate old programs by adding new “features”.” Ik begrijp ook niet waarom ieder bedrijf zoveel geld steekt in AI. Alsof die ooit die kosten die ze steken in het kopen of huren van Tesla V100 pods terug gaan verdienen.
Maar goed, ze gaan het toch doen.
Bedankt om mij uw brein te laten pikken.
En geniet van een prettig Oud en Nieuw
Mvg,
Kevin Paulus
We weten dat de markt niet zo ideaal is, maar opnieuw: welk systeem is dan beter? De voordelen van een vrije markt die ik beschreef, zijn wel reëel, goed onderbouwd door economische studies.
Volgens mij weten werkgevers wel dat hun producten het resultaat zijn van groepswerk, van hun werknemers en henzelf. En werknemers kunnen hun rechten nalezen in hun arbeidscontract.
Marktmanipulatie (ik vermoed dat je iets als monopolie bedoelt), is een voorbeeld van een onvrije markt (bv. met gebrekkige mededinging). Zeker als je begint over “in de tang gehouden door militaire mogendheden”, dat insinueert toch duidelijk onvrijheid en is toch duidelijk geen vrije markt? Of de bananenprijzen te laag zijn, weet ik nog zo niet. Dan heb je bv overproductie, maar dat is moeilijk houdbaar in een vrije markt. Dus als ze te laag zijn, is de markt niet genoeg vrij en competitief.
“Maar ik ben een romantische darwinist. Ik idealiseer de natuur net zoals jij de vrij markt idealiseert.” Met dat verschil dat economen al wiskundig hebben bewezen dat de vrije markt efficientie (economische welvaart) verhoogt (als er geen marktfalen is, zie de fundamental theorems of welfare economics: https://en.wikipedia.org/wiki/Fundamental_theorems_of_welfare_economics ). Terwijl dergelijk wiskundig bewijs helemaal ontbreekt als het gaat om de natuur. Als de voorwaarden van een vrije markt niet voldaan zijn, kunnen we spreken van een marktfalen. We weten precies wat die voorwaarden zijn en wanneer er sprake is van marktfalen. Maar bij de natuur is het altijd falen. Een begrip als natuurfalen is gewoon zinloos. Er valt zelfs niets te idealiseren.
Of ik een ander systeem ken dat dezelfde hoeveelheid leven en diversiteit kan teweeg brengen? Ten eerste ben ik eerder geinteresseerd in waar individuen in geinteresseerd zijn, namelijk hun welzijn, en niet zozeer in diversiteit. Diversiteit kan wel nuttig zijn voor ons welzijn, maar de natuur zelf interesseert zich niet in biodiversiteit. De natuur kan niets waarderen. Een individu (voelend wezen) waardeert daarentegen wel haar eigen welzijn. Als ik jouw welzijn waardeer, is er naast mezelf altijd nog minstens een iemand die ook jouw welzijn waardeert, namelijk jijzelf. Als ik daarentegen de enige ben die diversiteit van een natuurgebied waardeert, is er naast mij niemand die dat ook waardeert (want de natuur zelf doet het niet). De waarde van diversiteit is vergelijkbaar met een esthetische waarde. De Mona Lisa vind ik wel knap geschilderd, maar dat schilderij zelf interesseert zich niet in waarden zoals schoonheid en autenticiteit. Dat zijn mijn waarden, niet die van het schilderij. Dus stel het Louvre brandt af en ik moet kiezen tussen het redden van een kind of de Mona Lisa, waarbij dat kind wel geinteresseerd is in haar welzijn en in het vermijden van brandwonden, dan kies ik het kind. Zo ook als ik moet kiezen tussen welzijn en diversiteit. Goed, ten tweede is de natuur duidelijk niet zo capabel in het bevorderen van diversiteit, als 99% van de populaties en soorten zijn uitgestorven door de natuur, en als de huidige diversiteit er drie miljard jaar over heeft moeten doen. Met genetische manipulatie kunnen wij nu veel sneller veel meer diversiteit genereren als we willen. Maar laten we eerst meer welzijn genereren.
Over glyfosaat ontgiftiging. Zonder glyfosaat heb je meer landbouwgrond nodig. En landbouwgrond heeft ook lange tijd nodig om terug bos en natuur te worden. Dat zou best wel eens langer kunnen zijn dan de afbreeksnelheid van glyfosaat (dat is nog vrij snel afbreekbaar).
“Absoluut heel veel zoniet alle flessen vloeibare organische mest zijn gefermenteerde planten of vissen, algen, cocolieten, …” Als we alle kunstmest zouden vervangen door natuurlijke mest, hoe groot zou dan het aandeel algenmest zijn? Ik denk dat de meeste mest dan komt van dingen die veel land nodig hebben: groenbemesters en veeteelt.
“Gabe Brown heeft geen nieuw natuurgebied ontgonnen.” Ja, zijn voorganger heeft dat natuurgebied opgeofferd voor grasland. Dat blijft vals spelen. Dat hij ook groenbemesters gebruikt die groeien op zijn akkers, is irrelevant: hij offert hoedanook extra land op voor zijn mest.
“Ze kunnen ook morfologische wijzigingen aanbrengen: stekels/trichomen/… grotere internode afstand zodoende de luchtvochtigheid te verlagen, etc …” Goh, als dat interessante eigenschappen zijn, kunnen we die ook met genetische manipulatie inbrengen in planten. Dat zou in niet-bio landbouw alvast wel kunnen. Neemt niet weg dat biologische gewassen vaak meer interne pesticiden aanmaken; daar ging het over.
“Dat klinkt allemaal heel goed. Ik vind ons alleen nog niet volwassen genoeg om in de code van het leven te knoeien.” De natuur knoeit constant in de code van het leven, en dat nog wel zonder goed uit te kijken, zonder veiligheidstests, zonder controle. Tot nu toe zijn we er wel erg goed in geslaagd om in de levenscode te knoeien zonder extra problemen te genereren. Elke ggo werd uitvoerig getest. Uitvoeriger dan andere nieuw gemanipuleerde gewassen. Nog steeds geen onvoorziene ongewenste ecologishe schade door ggos.
“En als voormalig ICT’er (MTM) is er een oude Unix adage waar ik mij aan houd: “Make each program do one thing well. To do a new job, build afresh rather than complicate old programs by adding new “features”.” Ik heb niet de indruk dat je dit toepast in je landbouw. Laat elk stuk akkerland slechts een ding doen? Enkel bloemkool? Laat elke plant slechts een ding goed doen? Enkel resistentie tegen bladluis? Alles eraf en van nul terug beginnen in plaats van je permacultuurtuintje verder te verfijnen met nieuwe interessante, complementaire gewassen en processen? Een heel nieuw gewas creëren van scratch in plaats van een bestaand gewas nog wat verbeteren met nieuwe eigenschappen door verdere, slimme veredeling? Bij ggo’s kunnen we wel zeggen: we laten elk nieuw gen slechts een ding doen.
“Ik begrijp ook niet waarom ieder bedrijf zoveel geld steekt in AI.” Omdat AI de productiviteit drastisch kan verhogen. Sterker dan ooit tevoren.
“”” Ten eerste ben ik eerder geinteresseerd in waar individuen in geinteresseerd zijn, namelijk hun welzijn, en niet zozeer in diversiteit. Diversiteit kan wel nuttig zijn voor ons welzijn, maar de natuur zelf interesseert zich niet in biodiversiteit. De natuur kan niets waarderen. Een individu (voelend wezen) waardeert daarentegen wel haar eigen welzijn. “”””
Maar het welzijn van bv de herten, egels, everzwijnen, …. in Heverleebos hangt toch samen met het aanbod aan eten (bessen, scheuten, paddenstoelen, grassen) die dat bos levert en kan blijven leveren. En dat hangt toch indirect af van de biodiversiteit ? Een bos met alleen bessen kan die beesten niet voederen de 10 maanden dat die bramen geen fruit dragen ?
“”” Als we alle kunstmest zouden vervangen door natuurlijke mest, hoe groot zou dan het aandeel algenmest zijn? Ik denk dat de meeste mest dan komt van dingen die veel land nodig hebben: groenbemesters en veeteelt. “””
Natuurlijk als je beesten hebt waarom zou je je afhankelijk willen maken van een extra externe input. Maar de markt van algenmest is wel stijgend. En dat betreur ik ten zeerste. Die dingen horen eigenlijk vissen te voeden. En gefermenteerde plantenextracten maak je makkelijk zelf.
“””Ik begrijp ook niet waarom ieder bedrijf zoveel geld steekt in AI.” Omdat AI de productiviteit drastisch kan verhogen. Sterker dan ooit tevoren.”””
Kan ik hier wat meer duiding krijgen. Hoe weten we bv. dat AI de “sterkste mogelijke productiviteitsverhoging” is nu ?
Mvg,
Kevin
Biodiversiteit heeft vaak wel een nutswaarde voor dierenwelzijn, maar zeker niet altijd. Die biodiversiteit aan parasieten is nu niet zo tof voor dieren. En de aanwezigheid van oneetbare planten, die de eetbare planten verdringen, natuurlijk ook niet. Kijk naar de landbouw: in wezen de grootste bedreiging voor de biodiversiteit, maar voor ons levert het wel een veel groter voedselaanbod dan het meest biodiverse natuurgebied. Meer in het algemeen is de natuur helemaal niet goed in staat om het welzijn van haar inwoners, de wilde dieren, te garanderen. De natuur is zoals een failed state en is ook helemaal niet bekommerd om dierenwelzijn. De natuurlijke hoeveelheid biodiversiteit is het resultaat van een blinde evolutionaire processen. Het zou wel heel toevallig zijn dat die natuurlijke hoeveelheid biodiversiteit juist de hoeveelheid is die het welzijn van wilde dieren maximaliseert. Dus als minder biodiversiteit niet goed is, dan kunnen we stellen dat de ongerepte natuur ook nog te weinig biodiversiteit kent. Wij zouden dan die biodiversiteit kunnen bevorderen, bv door extra genetische manipulatie enzo. Misschien denk je nu dat dat ongewenste neveneffecten kan genereren die het dierenwelzijn verlagen. Maar ja, dan is extra biodiversiteit niet goed, en dan is er waarschijnlijk in de natuur ook al te veel biodiversiteit. Eigenlijk weten we nog helemaal niet wat de optimale biodiversiteit is voor het welzijn van dieren en mensen. Maar we kunnen al wel onderzoek doen naar manieren om de natuur te helpen om het welzijn van wilde dieren te bevorderen. https://stijnbruers.wordpress.com/2016/07/20/moral-illusions-and-wild-animal-suffering-neglect/
“Natuurlijk als je beesten hebt waarom zou je je afhankelijk willen maken van een extra externe input. Maar de markt van algenmest is wel stijgend. En dat betreur ik ten zeerste. Die dingen horen eigenlijk vissen te voeden. En gefermenteerde plantenextracten maak je makkelijk zelf.” > Probleem is dat die veedieren natuurgebied (bosgrond) bezetten. Er valt veel te zeggen voor algenmest, want algen kunnen zeer productief groeien in de zee (is eigenlijk een soort van 3-dimensionale of verticale landbouw, dat heel productief is). Die gefermenteerde plantenextracten komen ook weer van planten die ergens moeten groeien, en op die plaats had natuurgebied geweest kunnen zijn. Tenzij het enkel plantenresten (voedselafval) is, maar daar hebben we te weinig van. Of tenzij het komt van verticale landbouw, want die heeft niet veel grond nodig. Heel interessant is het onderzoek naar air-based protein; indoor eiwitproductie op basis van CO2 gas: https://stijnbruers.wordpress.com/2020/11/20/from-shiva-to-dyson-a-paradigm-shift-from-soil-based-low-tech-to-air-based-high-tech-food/
“Kan ik hier wat meer duiding krijgen. Hoe weten we bv. dat AI de “sterkste mogelijke productiviteitsverhoging” is nu ?” > Eigenlijk simpel: de meest waardevolle productiefactor of grondstof is kennis. Kennis is macht. Met kennis kun je vanalles doen. En met AI kunnen we veel sneller veel meer kennis vergaren. Het gaat over kennis van hoe proteinen zich vouwen (een probleem dat recent opgelost werd door AI en superrelevant is voor biotechnologie) tot kennis of de wagen moet remmen om een ongeluk te vermijden (zelfrijdende wagens door AI). AI kan heel veel jobs gaan vervangen en al die jobs veel productiever doen (veiligere vrachtwagens die vaker op tijd zijn,…). AI gaat dus de economische waarde creëren van al die jobs, en dat is wel een groot stuk van het bruto mondiaal product, en dus triljarden dollars.
Beste Stijn,
Ik ben zopas begonnen in je boek ‘weet wie je eet’. Ik heb er ook een vermelding in een blogartikeltje van gemaakt. Is hetgeen ik geschreven heb ok voor jou? Zoniet, laat me maar weten als er iets niet klopt, dan pas ik het aan. Groetjes Amanda.
Ps hier de link:
Hoi Amanda,
ben benieuwd naar wat je van mijn boek vindt
Groetjes
Stijn
Goh ik vond het zeer de moeite. Het heeft me overtuigd dat ik met mijn denken in de (voor mij toch althans) juiste richting aan het gaan was. Maar ik heb nog een lange weg te gaan. Ik vind het zo moeilijk om kaas te laten. Beetje bij beetje zal het echter zeker lukken. Dus ja, je hebt met je boek weer iemand erbij die een andere, veel diervriendelijkere, weg is ingeslagen 🙂
Ik vind het nogal arrogant om slimmer te willen zijn dan de natuur. De natuur heeft van ons mensen omnivoren gemaakt. Dat wil zeggen dat we van alles een beetje nodig hebben. Ook vlees en vis. Met de nadruk op een beetje. En moet dat vlees of die vis van de andere kant van de wereld komen? Neen. Maar namaakvlees? Nepvis ? Sorry maar de wetenschap heeft nog niet veel gezonde dingen gerealiseerd in de voedingsindustrie. Ook supplementen zijn een lapmiddel maar niet echt gezond.
U zegt ook dat de migratie de wereld juist veiliger maakt. Hebt U al eens de statistieken in de gevangenissen bekeken. In België bijna de helft buitenlanders (de Belgen van buitenlandse origine niet meegeteld) en in Nederland zelfs meer dan de helft. En neen, ik ben absoluut niet rechts maar realist.
Er is berekend dat alle voorzieningen in België berekend zijn op 11 miljoen mensen en dat het dan vol is. Wel daar zijn we nu. Dat wil ook zeggen dat Vlaanderen eigenlijk al TE vol is. Je kan niet blijven stapelen. Dit is zeer jammer maar de realiteit.
Dat mensen omnivoren zijn wil nog niet zeggen dat ze anderen (dieren) mogen doden en eten. De natuur heeft er ook voor gezorgd dat mensen gezond veganistisch kunnen eten. Ikzelf eet geen dieren, dus ik ben alvast geen omnivoor.
We hebben van alle essentiële voedingsstoffen een beetje nodig, maar we hoeven daarom nog niet voedingsstoffen samen te brengen in het lichaam van een dier om dan dat dier te doden en zo die voedingsstoffen te eten. We kunnen beter essentiële voedingsstoffen samenbrengen in diervrije producten die we dan eten: dat is minder dierenleed en minder belastend voor het milieu.
Namaakvlees bestaat niet. Je hebt dierlijk vlees en diervrij vlees, en al dat vlees is even echt.
De wetenschap heeft al wel verschillende gezonde dingen gerealiseerd in de voedingsindustrie. Van bewaarmiddelen tot gouden rijst tot verrijkte sojamelk.
Supplementen zijn inderdaad niet altijd gezond. Het ene supplement is gezonder dan het andere. Dierlijk vlees is bijvoorbeeld een supplement van vitamine B12, eiwitten en ijzer, en koemelk is een supplement van calcium. Maar er zijn gezondere supplementen van die essentiële voedingsstoffen, zoals veganistische producten, met calcium verrijkte plantaardige melk,… Die zijn gezonder, want ze bevatten minder verzadigde vetten en meer voedingsvezels.
Gevangenisstatistieken zijn niet bepaald richtinggevend voor het veiliger maken van de wereld, en je riskeert hier bepaalde bevolkingsgroepen mee te viseren. Denk je dat het aantal gevangenen van een bepaalde bevolkingsgroep iets zegt over de criminaliteit bij die bevolkingsgroep, en dat we daarom mensen van bepaalde bevolkingsgroepen best het land uitzetten? Als je dat denkt, wel: in Nederland zien we een duidelijke daling van het aantal allochtone gevangenen. Dus dat wil zeggen dat buitenlanders minder crimineel zijn geworden de afgelopen jaren? En vroeger zaten er ook veel meer Nederlanders in Nederlandse gevangenissen dan nu. Als het hoge aantal buitenlanders in gevangenissen nu een reden is om buitenlanders het land uit te zetten, wil dat dan zeggen dat vroeger Nederlanders zo crimineel waren dat ze toen ook beter het land uitgezet werden? En het aantal gevangenen per hoofd van de bevolking in de VS is hoger dan in Belgie en Nederland. Wil dat dan zeggen dat Amerikanen zoveel crimineler zijn dan Marokkanen, zodat we eerst en vooral Amerikanen toegang tot ons land moeten ontzeggen? Je kunt ook mensen van bepaalde bevolkingsgroepen extra gaan discrimineren en benadelen (bijvoorbeeld op de arbeidsmarkt), waardoor ze sneller grijpen naar criminaliteit en sneller in de gevangenis belanden. Dan krijg je een zelfvervullende voorspelling. Ik kan dan bijvoorbeeld aantonen dat jij heel gevaarlijk en gewelddadig bent, door je zo kwaad te maken dat je geweld gaat gebruiken. En dan zeg ik: “Zie je wel dat je gewelddadig bent.” En wat in de praktijk ook gebeurt, is nog schrijnender: gewoon mensen illegaal verklaren. Dan zijn die mensen dus onwettig en moeten ze naar de gevangenis, zelfs al hebben ze niets gedaan.
Je ziet: met gevangenisstatistieken kun je al snel foute conclusies trekken die de veiligheid in de wereld niet ten goede komen.
Die berekening van Belgische voorzieningen voor maximaal 11 miljoen mensen maakt gebruik van aannames die hoogstwaarschijnlijk ongeldig zijn of te vermijden zijn. New York City zit aan een bevolking van 9 miljoen inwoners op een oppervlakte van minder dan 800 km². Dat is een bevolkingsdichtheid 30 keer hoger dan die van België. Ze hebben er ook meer mensen met een migratieachtergrond. En toch is het gemiddelde inkomen per persoon er hoger dan in België en zijn er geen enkele aanwijzingen dat New York op instorten staat door overbevolking.